این غار باستانی در 72 کیلومتری شرق شهرستان سقز(کردستان) قرار گرفته است و با توجه به تحقیقات به عمل آمده در دوران مزوزوئیک ، منطقه کرفتو در زیر آب بوده و در اواخر دوره مذکور ارتفاعات کرفتو از آب بیرون آمده است .
غار کرفتو جزء غارهای آهکی و طبیعی می باشد که در ادوار مختلف مورد استفاده و سکونت انسان بوده و طی این دوره ها تغییر حالت داده و به صورت معماری صخره ای در چهار طبقه و در دل کوه حفر گردیده است .
مستشرقین و محققین بسیاری از غار کرفتو بازدید و نقشه هایی از آن تهیه و ارائه نموده اند از جمله دمرگان ، راولینسون ، کرپورتر ، خانیکف و فون گال ؛ که کرپورتر نقشه ای از غار تهیه نموده ، استین این نقشه را تکمیل و فون گال نقشه ی استین را تصحیح می نماید .
در مقالاتی که توسط محققین به چاپ رسیده به دلیل وجود کتیبه ای یونانی بر سر درب یکی از اتاقها ی طبقه ی سوم معماری صخره ای از آن به عنوان معبد هراکلس ( هرکول) نام می برند . در ترجمه کتیبه مذکور آمده است : « در آنجا هراکلس سکونت دارد باشد که پلیدی در آن راه نیابد »
ستون فقرات غار حدود 750 متر طول دارد و شعبات فرعی متعددی از آن منشعب می گردد . در مدت سکونت انسان این غار دستخوش تغییرات و دچار دگرگونی ها و دخل و تصرفاتی شده و توسط حجاران ماهر و هنرمند به زیبایی هر چه تمامتر فضاهایی در مدخل های غار تراشیده و اتاق ها ، راهرو ها و دالان های متعددی به وجود آورده اند که در میان غارهای دستکن ایران از معماری کاملی برخوردار است .
ورودی غار از دامنه کوه حدود 25 متر ارتفاع دارد که در گذشته راهی نسبتاً سخت و دشوار در کمر کوه هدایت بازدیدکنندگان را به عهده داشته ، ولی در حال حاضر با پلکانی فلزی به راحتی بازدید کنندگان می توانند به دهانه ورودی غار دسترسی داشته باشند .
به طور کلی در معماری صخره ای غار چهار طبقه قابل شناسایی است که از اهمیت ویژه ای در این نوع معماری برخوردار است . در معماری صخره ای غار علاوه بر ایجاد اتاقها و راهروهای عبوری سعی نموده اند ارتباطی بین اتاقها به وجود آورده و همچنین نور گیر ها و پنجره هایی به سمت فضای بیرونی و مناظر طبیعی ارتفاعات مجاور غار تعبیه نموده اند . بر دیوارهای غار در بعضی از اتاقها نقوشی به صورت استلیزه از حیوان – انسان و گیاه حجاری کرده اند که بیشتر جنبه ی آئینی داشته است .
در سال 1379 و در طی برسی باستانشناسی غار گمانه هایی در غار و محوطه بیرونی آن زده شد و آثاری از دوره های مختلف به دست آمد .
کشف تراشه های سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار می تواند نشانه ای از استفاده انسان در دوران پیش از تاریخ از این غار باشد ، همچنین نمونه سفال ها و اشیای به دست آمده ادامه سکونت انسان را در طول دوران تاریخی ( اشکانی و ساسانی ) و دوران اسلامی یعنی قرون ششم تا هشتم قمری مسجل می نماید .
جهت تسهیل بازدید غار اقداماتی در طی سالهای 1378 تا 1379 انجام شده که شامل ساماندهی محوطه بیرون غار - پله بندی – ساخت سکوهای استراحت – ایجاد پارکینک – ساختمان سرایداری – سرویس های بهداشتی و برق کشی غار می باشد .
This ancient cave is located 72 km to the west of saqqez (Kurdistan) based on research carried out, karaftou area has been submerged in Mesozoic era and late in the period its heights surfaced .
Karaftou cave is a natural lime one transformed, as a result of being used by man during various periods, into four stories cut in the heart of the mountain in the from rock architecture .
Many orientalists and scholars including demorgan , Rawlinson , kerporter , khanikov and vongal have visited the cave and offered its general lay out . kerporter made a plan of the cave , which was completed by Austin and corrected by vongal .
In papers published by researchers , due to a greek . epigraph on the door head of a room in the third floor of this rock architecture , it is referred to as heracules shrine which is translated as : " there settles heracules , may the evil be kept away from it ."
The caves passage is 750 m long with many branches branched off . during mans settlement in the cave , it has undergone changes and transformations . deft carvers have cut cut spaces in the entrance of the cave with complete beauty, and created rooms , lobbies and corridors. Among hand cut caves in iran , this cave enjoys a perfect architecture.
Entrance of the cave is 25 m above the mountain skirt . in the past a rather difficult path directed the visitors to the cave , but currently a metal stair way has facilitated getting into the entrance.
Generally four stories can be identified in the cave that is considered in the cave that is considered as having a particular significance. In addition to creating rooms and lobbies , it has been tried to produce connection . between rooms as well as providing the cave with light, wells and windows over looking out side space and scenery. in some rooms are cut depiction of animals , men and plants which seem to have had ritual implications .
The cave under went sounding in 2000 based on archeological studies , traces of various periods have been found within and with out the cave.
Discovery of stone chips in the fourth story and out side the cave indicates human use of the cave during prehistory . also pottery and objects found prove mans continuous settlement during historical periods (ashkanid and sasanid) and Islamic period from 6-8 century hegira (lunar).
Measures have been taken during 1998-2000 including site development, benching , resting platform , parking lot , custodian building and sanitary services and wiring
