sanjabشیطنت ، بازیگوشی ، هیجان و آرامش همه خصوصیات این حیوان زیبا و دوست داشتنی ایست که متاسفانه در پی تخریب جنگلها ی بلوط کردستان و قاچاق نا جوانمردانه این موجود زیبا ، رو به نابودیست .

سنجاب ایرانی ( Sciurus anomalus pallescens) از پستانداران خاص ایران می باشد.

این حیوان منحصر بفرد جثه‌ای متوسط با طول 20 تا 24 سانتیمترو دمی بلند و پشمالو به طول 13 تا 14 سانتیمتر دارد که از نصف طول بدن بلندتر است. موهای پشت به رنگ خاکستری متمایل به قهوه‌ای و زیر بدن زردرنگ است. رنگ موهای سر و سطح پشتی دم قرمز حنایی و زیر بدن زردرنگ است.بطور کلی هر چه از شمال جنگلهای زاگرس به سمت جنوب پیش می رویم از رنگ حنایی کاسته می شود و به رنگ نخودی نزدیکتر می شود.مشخصه سنجاب ایرانی رنگ قرمز حنایی سرو دم است که آن را از سایر سنجابهای ساکن در ایران جدا می کند.

ازمیوه ها و دانه های مختلف مانند گردو،بادام،فندق،بلوط ،توت،جوانه،برگ و پوست درختان ،میوه ها و گاهی از تخم پرندگان تغذیه می کنند.جفت گیری در اواخر زمستان و اوایل بهار صورت می گیرد و دوران بارداری حدود 30 روز می باشد. بچه ها در هنگام تولد بی مو و با چشمان بسته هستند که در یکسالگی بالغ می شوند.و حدود 12 سال عمر می کنند.

این سنجاب روزها فعال است و بیشتر به صورت انفرادی زندگی می کند. در هنگام خطر با ناخنهای تیزش به سرعت از درختان بالا میرود و به وسیله دم پشمالویش که وسیله تعادلی آن است از این شاخه به آن شاخه می پرد.معمولا خودش لانه نمی سازد و از حفره های درختان استفاده می کند و سطح آن را با علفهای نرم می پو شاند.سنجاب ایرانی علاقه کمی به آبتنی دارد اما شناگر ماهریست.

درتابستان بيشتر فعاليت سنجاب حدود 2 تا 3 ساعت بعد از طلوع خورشيد مي باشدو بعد از ظهر را در لانه خود استراحت می کند و بعد از کمی فعالیت قبل از غروب خورشید به لانه خود می روند، و به ندرت آشيانه هاي خود را در تاريکي ترک مي کند.
درزمستان سنجاب فعاليتهاي خود را در آغاز و و سط روز به اتمام مي رساند و در آشيانه خود تا روز بعدي مي ماند. هنگام توفان زمستاني يا سرماي سخت سنجاب ممکن است روزها آشيانه خود را ترک نکند. در سرماي شديد برای نگه داشتن دمای بدن خود لانه خود را با سنجابهای دیگر تسهیم می کند و با گرم شدن هوا میمهانان لانه را ترک می گویند

غده عرق آنها در زير پاهايشان است. بين پهنه پا و روي پنجه ها بين انگشتان مي باشد. وقتي که گرم هستند و يا تحرک دارند جاي پاي خود را روي سطوح خشک مي گذارند. اين بو همچنين براي علامت گذاري درختان در قلمرو آنها استفاده مي شود. اگر آشيانه سنجاب با هجوم کک ها يا مزاحمهاي ديگر مواجه شود ، سنجاب از آنجا رفته و آشيانه جديد مي سازد.

سنجابها با يک سري صداي جير جير با يکديگر ارتباط برقرار مي کنند که این صدا همراه با حرکات دم انجام مي شود.

جنگل‌های بلوط زاگرس که معمولا ًدارای درختان بلند و کهنسال بلوط است زیستگاه این حیوانات است.آنها درختان بلند و کهنسال را به درختان کوتاه و پرشاخ و برگ ترجیح می دهد.
دانه های بلوطی که توسط سنجابهای ایرانی جمع آوری می شود و زیر خاک مدفون می گردد ارزش بالایی درگسترش و تجدید حیات جنگلهای بلوط غرب کشور دارد.
جمعیت سنجابها به علت قطع بی رویه درختان بلوط و جمع آوری میوه های بلوط توسط مردم و اسارت بی اندازه این حیوان زیبا توسط شکارچیان مخصوصا در منطقه کردستان برای فروش به مردم به شدت در حال کاهش است و نسل این حیوان رو به نابودیست.

بيشترين ميزان قاچاق و شکارسنجاب ايراني از جنگل هاي بلوطي سردشت که مهمترين زيست گاه اين جانوران است صورت مي گيرد و در اين بين بسياري از آنها بر اثر حمل و نقل نادرست از بين مي روند.  درايران دو نوع سنجاب ايراني و بلوچي زيست مي کنند که سنجاب ايراني به دليل زيبايي و جذابيت در حرکات مورد توجه خانواده ها براي نگهداري قرار گرفته است.  نسل سنجاب ایرانى به دلیل تخریب زیستگاههایشان و نیز عوامل انسانى بسرعت در حال كاهش است. سنجابهاى بلوچى به دلیل زندگى در میان نخلستانهاى جنوب و جنوب شرقى كمتر در معرض تهدید قرار دارند چرا كه نخل در فرهنگ و دین و اقتصاد و زندگى مردم این خطه از اهمیت ویژه اى برخوردار است.

گرچه نسل سنجاب ایرانی در حال انقراض نیست اما از آنجا كه بسیارى از جنگلهاى بلوطى غرب كشور از طرق مختلف نابود مى شوند و شكار و قاچاق این حیوان نیز روز به روز بیشتر مى شود، انقراض نسل این نوع سنجاب دور از ذهن نیست.
مهمترین تهدیدى كه متوجه این سنجاب است تخریب زیستگاههاى آنهاست چرا كه سنجاب ایرانى فقط در جنگلهاى بلوطى مى تواند ادامه زندگى دهد و گرنه محكوم به نابودى خواهد بود.

به همین دلیل این حیوان در بسیارى از اماكن مقدس و نیز گورستانهایى كه بر حسب اعتقادات دینى مردم درختان بلوط آنها قطع نشده اند به وفور یافت مى شود.

                                سنجاب ایرانی را در یابیم

 

۲۷.۴