ماده 140 قانون اساسی عراق :

به موجب این ماده مناطقی از عراق که پیشتر توسط حکومت بعث تعریب شده بودند می بایست تا سال 2007 پس از سرشماری نسبت به الحاق به اقلیم کردستان یا عدم ان همه پرسی برگزار شود . اما سال 2007 دولت نوری المالکی نسبت به اجرای ماده ی 140 اقدام نکرد . از این مناطق در قانون اساسی به مناطق مورد مناقشه نام برده می شود . پس از حمله ی داعش دولت عراق از بسیار از مناطق عقب نشینی کرد و پیش مرگ های کردستان توانستند بخشی از مناطق مورد مناقشه را در اختیار بگیرند که مهمترین انها کرکوک و شنگال بود . پس از در اختیار گرفتن مناطق مورد مناقشه توسط اقلیم کردستان ، حکومت اقلیم رسما ان را اجرایی کردن ماده 140 عراق خواند و عنوان کرد این مناطق به اقلیم کردستان الحاق شده اند .

 

حوزه های نفوذ دو حزب اتحادیه میهنی و حزب دمکرات در اقلیم کردستان:

به طور سنتی پس از جنگ داخلی دهه ی 90 مناطق جنوبی اقلیم کردستان تحت نفوذ و اداره ی حزب اتحادیه ی میهنی بوده و مناطق شمال اقلیم در اختیار حزب دمکرات کردستان عراق(پارتی) . بر همین اساس پس از یک پارچه شدن اقلیم کردستان نیز مردم به طور سنتی در مناطق شمالی طرفدار حزب پارتی و در مناطق جنوبی طرفداری اتحادی ی میهنی هستند .

در تصویر زیر سبز کمرنگ و زرد کمرنگ مناطق مورد مناقشه ای است که پس از تهاجم  داعش نیروهای پیشمرگ به اقلیم کردستان الحاق کرده اند .

 

حزب پارتی به طور سنتی در مناطق شمالی توانسته است اکثریت کرسی های پارلمان را به خود اختصاص دهد اما در بخش جنوبی اقلیم کردستان پس از انشعاب حزب جنبش تغییر از اتحادیه ی میهنی این حزب ناچار به تقسیم ارای خود با جنبش تغییر شد . از این رو هرگز نتوانست اکثریت کرسی های پارلمان کردستان را از حزب پارتی بازپس بگیرد .

چرایی تنش های حزب پارتی با پ ک ک :

پس از اجرای رسمی ماده ی 140 عراق طبیعتا ارای مناطق الحاق شده برای تغییرات سیاسی کردستان بسیار مهم و حیاتی است از این رو اتحادیه ی میهنی چشم به ارای مردم سعدیه ، کرکوک ، تور خورماتو و خانقین  دارند و از سوی دیگر حزب پارتی به شدت ارای مخمور ، شیخان و شنگال برایش حیاتی بود .

پس از حمله ی داعش به شنگال ، پیشمرگ های حزب پارتی از این شهر عقب نشینی کردند فاجعه ی شنگال رقم خورد . پس از آن پ ک ک به این منطقه ی نفوذ کرد و توانست در آن شرایط بحرانی مردم شنگال را در کوهستان شنگال محافظت کنند . سپس ساختار های نظامی بومی برای کردهای ایزدی شنگال سازماندهی کرد و ساختاری نیمه خود گردان همچون سیستم کردستان سوریه در این منطقه ایجاد کرد . این اتفاق باعث خشم ترکیه و حزب پارتی شد چراکه نفرت مردم شنگال از حزب دمکرات و جایگزین شدن پ ک ک به جای آن معادلات سیاسی اقلیم کردستان را بر هم زد .

ورود پ ک ک که نقشی رقابتی با حزب پارتی در تمامی مناطق کردنشین عراق ، سوریه و ترکیه را دارد به حوزه ی نفوذ پارتی در اقلیم کردستان ، بسیار هزینه ی سنگینی برای حزب پارتی بود . سهم خواهی پ ک ک از قدرت سیاسی اقلیم کردستان دقیقا در منطقه ای بود که حزب پارتی نیازمند ارای مردم آن بود .

از دست دادن شنگال به منزله ی حضور مستقیم پ ک ک در قدرت اقلیم کردستان پس از اجرای ماده ی 140 است و دقیقا این قدرت می بایست طبق پیش بینی ها به حزب پارتی می رسید . از این رو حزب پارتی هموراه ی تاکید می کند که پ ک ک باید شنگال را ترک کند .

از سوی دیگر ترکیه با توجه به مناسبات سیاسی که با حزب پارتی دارد گاهی می توانست با اعمال فشار دروازه ی مرزی فیشخاپور سوریه را بر روی کردهای سوریه و احزاب ان که بخشی از پ ک ک هستند ببندد اما در شرایطی که شنگال تحت اختیار پ ک ک باشد عملا امکان محدود کردن کردستان سوریه از بین خواهد رفت .

به لحاظ سیاسی نیز قدرت حزب پارتی در قیاس با اجماع دیگر احزاب اقلیم کاهش خواهد داشت . ائتلاف حزب اتحادیه ی میهنی و پ ک ک که دو جریان نزدیک به هم می باشند می تواند پایانی باشد بر قدرت مطلق حزب پارتی در اقلیم کردستان . از این رو تنش های این دو حزب از یک جدال مشروعیت سیاسی در دو کردستان ترکیه و سوریه به داخل مرزهای اقلیم کردستان کشده شده است و برای حزب پارتی حکم مرگ و زندگی را دارد .

پ ک ک جدای از شنگال توانسته به مخمور هم نفوذ داشته باشد . شهری که حزب پارتی ان را بخشی از مناطق تحت کنترل خود می داند  .

در مناسبات سیاسی اتحادیه ی میهنی با پ ک ک  در شهر های سلیمانیه و کرکوک نیز پ ک ک توانسته است نفوذ مردمی داشته باشد . اما اتحادیه ی میهنی از این مناسبات خشنود است.چراکه وجود پ ک ک میتواند پایانی باشد بر اقتدار پارتی و قدرت گیری بیشتر اتحادیه ی میهنی در اقلیم

پی نوشت:

پس از اغار عملیات موصل داعش سعی کرد به کرکوک و شنگال حمله کند که عملا با حمایت مستقیم ترکیه و حتی حزب دمکرات در خصوص به خطر انداختن موقعیت پ ک ک و اتحادیه ی میهنی بود که این حملات ناکام ماند.